Po co jest sprzęgło

Sprzęgło jest mechanizmem służącym do przenoszenia momentu obrotowego pomiędzy dwoma wałami : napędowym i napędzanym. Jeśli mówimy o sprzęgle w samochodzie mamy do czynienia ze sprzęgłem ciernym, które łączy skrzynię biegów i silnik.

wymiana sprzęgła Toyota Yaris tanio

Zadaniem sprzęgła samochodowego takiego jakie jest zamontowane w Toyocie Yaris jest łączenia skrzyni biegów z silnikiem. W momencie kiedy chcemy znacznie przyspieszyć a jedziemy na drugim biegu lub mamy włączony czwarty bieg, a chcielibyśmy mieć włączony niższy bo zwalniamy i będziemy skręcać. Musimy wcisnąć pedał sprzęgła, a dźwignią do zmiany biegów włączyć odpowiedni bieg. W momencie wciśnięcia pedału sprzęgła rozłączamy przekładnie i wał wyjściowy jednostki napędowej, a to z kolei pozwala nam zmienić płynnie bieg.

Skonstruowanie sprzęgła było wymuszone charakterystyczną budową silnika spalinowego. Bez sprzęgła samochód by nam gasł. Po drugie zmienienie biegu wymagało by od nas włożenia dużej siły fizycznej, a po za tym samo przełączanie biegu bez sprzęgła szybko doprowadziłoby do uszkodzenia silnika i skrzyni biegów.

Jeżeli byśmy chcieli się przyjrzeć dokładnie gdzie jest usytuowane sprzęgło w Toyocie Yaris to koło zamachowe znajduje się po stronie silnika, czyli napędowej (aktywnej). Po drugiej stronie zwanej pasywnej, czyli napędzanej — tarcza cierna. To właśnie na tarczę cierną jest przenoszony moment obrotowy który przenosi się przez wał do skrzyni biegów.

Kiedy wciskamy pedał sprzęgła w Toyocie Yaris, to łożyska wyciskowe, dociska sprężynę talerzową. Następuje wtedy rozłączenie sprzęgła, tarczy ciernej i koła zamachowego i bez problemu i zgrzytów zmieniamy bieg.

Sprzęgło cierne – rodzaj sprzęgła poślizgowego, w którym przeniesienie momentu następuje poprzez połączenie cierne. Przeważnie dwa lub więcej elementów ciernych które dociskają się do siebie za pomocą elementów pomocniczych przeważnie cięgien oraz sprężyn. Jest to swego rodzaju ogranicznik maksymalnego momentu obciążającego mechanizmy. W chwili pojawienia się obciążeń dynamicznych znacznie przekraczających wartość momentu obrotowego silnika, występuje wtedy poślizg sprzęgła, przez co mechanizmy napędowe są zabezpieczone przed ekstremalnym przeciążeniem. Kiedy dochodzi do poślizgu energia mechaniczna zamieniana jest w cieplną, zachodzi konieczność chłodzenia sprzęgła. Powszechnie stosuje się chłodzenie olejowe.

Sprzęgła cierne ze względu na budowę dzielą się na:

  • sprzęgła tarczowe płaskie;
  • sprzęgła tarczowe stożkowe;
  • sprzęgła wielotarczowe.
  • Ze względu na środowisko pracy występuje podział na sprzęgła:
  • "suche" - pracujące bez kąpieli olejowej;
  • "mokre" - pracujące w kąpieli olejowej (są to zazwyczaj sprzęgła wielotarczowe).
  • Sprzęgła cierne często stosuje się jako synchronizatory prędkości wałów napędowego i napędzanego, przed włączeniem głównego sprzęgła przymusowego sztywnego rozłącznego, a także jako synchronizatory w skrzynkach biegów (sprzęgła cierne stożkowe).

Sprzęgła cierne mogą pełnić rolę sprzęgła odśrodkowego, mówiąc bardziej zrozumiale, sprzęgło które włącza lub wyłącza się, gdy wał napędowy osiągnie określoną prędkość obrotową.

Rozdzaje sprzęgła

Jeśli jesteśmy przy sprzęgle, warto nadmienić, że jest wiele rodzajów sprzęgieł które montowane są do różnych maszyn. Skatalogowanie rodzajów sprzęgieł najlepiej zacząć od podzielenia według konstrukcji. Rozróżniamy sprzęgła rozłączne i nierozłączne.

Do grupy sprzęgieł nierozłącznych możemy zaliczyć sprzęgło Kardana, które występuje również w samochodach.

Jak wspomniałem wyżej, a teraz chciałbym do tego dopisać kilka szczegółów.

Podział sprzęgieł

  • ze względu na sposób połączenia członów
  • sprzęgła nierozłączne
  • sprzęgła rozłączne
  • ze względu na kierunek przekazywania mocy
  • sprzęgła jednokierunkowe
  • sprzęgła dwukierunkowe
  • ze względu na to, czy człon napędzany porusza się z tą samą prędkością obrotową co napędzający
  • sprzęgła przymusowe
  • sprzęgła poślizgowe
  • sprzęgło cierne
  • sprzęgło indukcyjne
  • sprzęgło hydrokinetyczne
  • sprzęgło wiskotyczne
  • sprzęgła przeciążeniowe (bezpieczeństwa)
  • sprzęgła rozruchowe
  • sprzęgła wyprzedzeniowe
  • sprzęgła posiłkowe
  • sprzęgła rozruchowo-przeciążeniowe